Buitensteun voor telescoop

Het gedonder beu, om elke keer met die loeizware driepikkel naar buiten te sjouwen, exact 'pas' te zetten op een oneffen gazon en over de poten te struikelen in het donker, het plan uitgevoerd om een vaste opstelling te maken. De kop van de steun een beetje afgekeken van de opstelling voor telecopen bij de sterrenwacht 'Flipje Lansbergen' in Middelburg. Elke montering vraagt om een eigen variant.
Eerst wat schetsen gemaakt, en dan het eerste probleem getackeld. Want wie maakt de steun, als je zelf niet kunt lassen ?
Ik had het geluk bij het bedrijf aan te kunnen kloppen waar ik 30 jaar werkte, en men uiteraard met de hand over het hart streek. Toch moet ook jij een beetje op het gemoed van een staalboer kunnen werken.
Nodig: een afvalstuk H-120 waar een stuk van de tussenflens wordt weggehaald; een grondplaatje 20x20cm; een uitgesneden dunne flensplaat en een dikkere flensplaat waar een kamer in gedraaid wordt om de montering in vast te zetten. Nog een 4-tal ankers om in de beton te storten en een kilootje M-12 bouten en moeren en ringen. Doet de staalboer het niet voor niets, dan vraag je een vriendenprijsje en klets je wat van 'toch leuk voor een stagiaire ?'.
De snelheid waarmee je je telescoop daarna opzet maakt een kleine investering uiterst zinvol.

De volgende maten staan voor mijn Skywatcher Newton Spiegeltelescoop 150mm en kunnen dus niet zondermeer overgenomen worden. Bestudeer de montering vooraf goed, want de bevestiging moet solide zijn.

 (Maten voor deze telecoop kloppen, maar tekening is niet in verhouding..)

Als je de steun niet kunt vastzetten op een bestaand terras, dan moet er gegraven worden. Meest ideaal is eerst een 'casing' aan te brengen. In dit geval een stuk kunststof pijp (diep 350mm; dia 480mm). Zet die op het gazon, en snij met een lang mes rondom de pijp; dat werkt bij het uitgraven netjes. De voorgemengde beton kun je kopen in zakken van 25 kilo en kosten ca. € 5 per stuk. Bereken de inhoud van het gat met de formule 'Grondvlak x Hoogte'. Het grondvlak bereken je door 3,14 (Pi) x straal x straal te nemen. In mijn geval wordt de inhoud: (3,14 x 240 x 240) x 350. Met een zak van 25 kilo maak je 12,5 liter beton.

Ik had iets meer dan 5 zakken nodig. Stort de beton niet in het gat zonder meer, maar plaats eerst een grote plastic zak, die voldoende ruimte biedt aan de beton om zich te 'zetten'. Reden is dat de beton goed moet uitharden en in een zachte ondergrond draint het vocht te snel weg. Maak de beton in een kuip aan en roer het goed door elkaar (per zak) met een schop.

De stalen ankers bevestig je 'zwevend' op een plank die 'pas' op de rand van de buis ligt, die uiteraard ook 'pas' staat. Laat de buis ca. 1,5 cm boven het maaiveld komen, en controleer met een waterpas. Als de beton begint te drogen, snij je de randen van het plastic weg. Na ca. 2 dagen is de beton hard genoeg. Vertrouw je het niet, vraag of je vrouw of vriendin er met haar nieuwe schoentjes even op wil staan... Als je een goede relatie hebt, doet ze dat zeker...

Is het klusje geklaard, dan wordt dit het resultaat. Alleen nog wat hoge takken wegnemen die het zicht op de sterren wegnemen, en klaar is Skywatcher.

Het enige wat er nog aan gemonteerd wordt is een kleine alu-constructie, die ik maakte van wat restjes aluminium hoek-profiel en een stukje triplex, om mijn oude laptop op te zetten tijdens het 'cammen' van planetenfoto's. Aan de 'paardekop' zal ik wel nooit toekomen, maar nog steeds lol in mijn aankoop..

Hier nog een detail-opname van de montering, die ik vast heb uitgelijnd op de poolster. Scheelt nog eens een hoop werk, kleine correcties daargelaten.

(de hoeveelheid stelbouten dienen om de montering 'pas' te stellen)

Wat betreft de alu-contructie waarop de laptop staat, en die ook een hoop 'gedonder in het donker' voorkomt, de volgende afbeelding. Voorkomt gesjouw met tafeltjes etc.

Alleen nog wat aanpassingen om de GOTO er goed aan te koppelen, en Sterrenwacht "Willem Beukelszoon" in Biervliet is een feit !

....en hieronder in vol ornaat en inmiddels het houten plankje vervangen door de bodem van een plastic kratje, zodat de boel echt buiten kan blijven staan (zonder telescoop, natuurlijk)..

Moraal van dit verhaal:

GEMAK DIENT DE MENS !

COLLIMEREN VAN TELESCOOPSPIEGELS

. 

Vorige les mijn telescoop meegesjouwd naar mijn astro-goeroe zonder driepoot en montering, want die spiegels moesten hoognodig gecollimeerd worden, en het was toch zwaar bewolkt….

WAAROM IS DAT ZO BELANGRIJK ?

Als de spiegels niet perfect in lijn staan met het oculair, dan gaat dat behoorlijk ten koste van de scherpte en helderheid…..

Dat collimeren gebeurde met een Baader Lasercollimator, waarbij mij op het hart gedrukt werd dat zo’n apparaat een ‘must’ is. Broodnodig dus. Ik blijf maar kopen, en mijn vrouw vreest met grote vreze dat haar nieuwe lentegarderobe dit jaar niet door gaat…

In de instructies van mijn telescoop staat een ander verhaal, maar inderdaad.. met een lasercollimator een fluitje van een cent.. De collimator lijkt trouwens verdacht veel op een scheidsrechterfluitje..

Het collimeren gebeurt in twee logische opeenvolgende fasen:

1. Het perfect instellen van het kleine 45^O spiegeltje naar de holle telescoopspiegel, en als die perfect op het hart van de holle spiegel staat, dan…

2. Het perfect terugkaatsen van de laserstraal via het 45^O spiegeltje terug naar de collimator.

klik op de afbeelding voor vergroting

Fase 1

1. Plaats de collimator 1,25” in de oculair-ruimte (let op dat de collimator zeer voorzichtig behandeld wordt, omdat het kalibreren van een collimator geen sinecure is…)

2. Zet de collimator aan, en de straal wordt via spiegel 2 naar de hoofdspiegel gekaatst, waar je mogelijk ziet dat de straal niet midden in het rondje 3 komt….

3. Dat corrigeren door met het inbus-sleuteltje dat bij de telescoop hoort, de drie stelschroefjes van de houder 4 zodanig in te stellen, dat je het resultaat 5 krijgt…

4. Nu staat de kleine 45^O spiegel goed.

Fase 2

1. Je hebt kans dat de hoofdspiegel al perfect staat. In dat geval valt de laserstraal 1 weer mooi door het gaatje terug..

2. Is dat niet het geval, wat wel moet, dan kalibreer je de hoofdspiegel door eerst de langwerpige fixatiebouten 8 wat los te draaien en  de ‘dikkere’ bouten 7 zodanig te corrigeren, dat de straal weer perfect in de collimater 1 terug valt.

3. Nu draai je de fixatiebouten 7 weer vast en blijf er verder met je vingers van af.

Het kan heel goed gebeuren dat door transport of gesjouw je spiegels al snel weer afwijken.. of niet..

Maar zoals eerder gezegd.. Een fluitje van een cent…

Waar kun je o.a een collimator kopen ? 
Zoek hier onder assecoires bij "Stichting de Koepel" 

PLANISFEER roterende sterrenkaart (deel 1)

.

klik op de afbeelding voor vergroting

De Planisfeer bestaat al een poosje. De meest gelijkende voorganger van de huidige Planisfeer komt van de Schot James Ferguson die in 1757 een compacte sterrenkaart ontwierp met een roterende schijf bovenop. Het blijft verbijsterend, dat men in die tijd met zulke eenvoudige telescopen en zonder rekencomputer, een zo’n gedetailleerd hulpmiddel kon ontwikkelen.

De huidige Planisfeer, die door Rob Walrecht op de markt wordt gebracht is voor Nederland en België afgestemd op 52^o Noorderbreedte (bruikbaar tussen 47^o en 57^o NB). Maar geen ramp, want Rob ontwierp voor de fanatieke telescoopsjouwer een ris kaarten voor heel Europa !

Voor wie is die Planisfeer ?

Het antwoord is kort: Voor iedereen !!.
Iedereen kan op eenvoudige wijze, (zie de afbeeldingen onderaan) gebruik maken, om er achter te komen, naar welke sterren, sterrenbeelden of sterrengroepen hij/zij kijkt.

Een klein probleempje…. Buiten is het donker, dus een zaklampje, eventueel met rood afgeschermd is wel handig. Wit licht verblindt en dan duurt het weer een poosje voor je de sterren terugziet… De ‘echte amateurs’ zetten natuurlijk een Petzl op de kop. Wasda ? Je hebt er inmiddels met een rood neerklapbaar schermpje, die niet te prijzig zijn. Zie foto en ik kocht hem bij http://www.ikgaopreis.nl/

Maar….

De kaart kan voor veel meer doeleinden worden gebruikt. Om b.v. op basis van de referentiedata in de sterrengidsen qua declinatie en R.A (Right Ascension, oftewel ‘rechte klimming’) snel te lokaliseren. Zelfs het tijdstip van zonsopgang en zonsondergang is van dag tot dag te volgen. Duikje daar in, dan vind je bij Rob Walrecht de volgende mogelijkheden:-

HET ‘GEWONE’ OBSERVATIEWERK VOOR OOG EN VERREKIJKER

klik op de afbeelding voor vergroting

klik op afbeelding voor vergroting

FIRST BAD PICTURE...

.
Opgejut door de prachtige foto's van anderen de NexImage van Celestron gekocht met CCD-sensor.
Mooie maan; dus laptop naar buiten; objectief uit de kijker; programma opgestart..... en... niks op mijn laptopscherm te zien..en de maan was al weer een eind verder gefietst..
Het leven valt niet mee.
Dat moet dus een combinatie van tracking en fotograferen worden !? Dan maar de lens van mijn Lumix d'r in... want ik zou en moest een foto hebben..
Helaas lijkt het resultaat meer op een vage röntgenfoto van een halve Neanderthalerschedel.
Voorlopig nog maar eens overdag droogoefenen, om dat gehaspel in het donker te voorkomen.

ZONNEFILTER ZELF MAKEN

.

Zelf een zonnefilter maken is niet zo moeilijk. Er zijn verschillende alternatieven, maar qua stevigheid is het volgende ontwerp zeer degelijk, en niet moeilijk te maken of duur. Het zonnefilter werd gemaakt voor een Skywatcher 150 goto spiegelreflector.

BENODIGHEDEN

1.  PVC eindkap voor drukloze PVC pijp NW200 (hoge druk eindkappen zijn niet vlak, maar hebben een bolle bodem). Te koop voor ca. € 4,00 bij de bouwmaterialenhandel. Voor grotere telescopen is er ook NW 250 te koop voor b.v. een type reflector 200. Die kappen zijn weliswaar ook te ruim, maar dat lossen we op. Kleinere kappen bestaan uiteraard ook….!

2. Een stuk Baader Astro Solar folie met een densiteit van 5, (geschikt voor visueel en fotografisch gebruik.van 18x12 cm kost € 7,50 plus € 2,00 verzendkosten bij Stichting de Koepel. Stevig stukje plat foam om strips van te snijden om binnendiameter van de eindkap passend te maken op het uiteinde van de telescoop. Gereedschap: stanleymes, schaar, stalen liniaal, dubbelzijdige plakband (dun).

HET MAKEN

klik op de afbeelding voor vergroting

1.  Rond gat in deksel maken. De maat van de folie is 18*12cm. Rekening houdend met een ‘plak’-overlapping van 1cm dien  je dus een concentrische ronde opening met een doorsnede van 10cm te maken. Dat is voldoende. Volgens ‘De Koepel’ valt er bij een groter ‘gat’ teveel licht binnen, maar anderen weersprken dat (!?). Advies van 'De Koepel' opgevolgd. Ik ben bij een installateur binnen gestapt waar ze dat op de draaibank voor niets deden. Maar ben je handig, dan doe je dat zelf. Schuur de randen glad, zodat er geen beschadiging aan het folie komt !

klik op afbeelding voor vergroting

2. Binnendiameter aanpassen

Snijd één of twee strips foam (ik had nog een oud mousepad liggen..) en plak die aan de binnenkant van de opstaande rand. Gebruik tweezijdige plakband waar je het papier van af ‘stript’. Er is ook dikkere met foam, maar dan plak je het niet mooi af. De bedoeling is dat we een binnendiameter creëren, die lekker stevig past op de buitenkant (18,5 cm) van de telescoop. In mijn geval is dat op de witte verstevigingsring bij de ingang van de kijker. Eerst passen en meten. De kap moet er een beetje klem opzitten, en mag er niet afvallen. (Controleer nadien bij gebruik altijd of de kap goed zit voor je kijkt i.v.m. oogbeschadiging !)

klik op afbeelding voor vergroting

3. Ter bescherming plak ik een plastic ring (van een oude blauwe  map) nadat ik de folie heb aangebracht in het deksel (op de foto nog te doen). Uitstekend advies mbt de folie krijg je bij Stichting de Koepel ( http://www.dekoepel.nl/ )

POOLSTER UITLIJNEN

.

Voorbeeldtelescoop

EQ3-4 150mm f/5 Parabolic Newtonion (Spiegel)Reflector

De bijgeleverde instructies zijn prima, en ondanks mijn vloeiend Engels toch soms een 'pain in the dinges'. Gelukkig vond ik steun bij 'professionals'. Heb je die niet, dan is het volgende waarschijnlijk geen verspilde tijd.

klik op de afbeelding voor vergroting

Systematiek wijkt niet af van andere ‘equatoriale’ monteringen.

Je hoeft niet meteen de vrieskou in; je kunt dit ‘ droog’ oefenen in de kamer.

Gaat 1-7 vlot, dan ben je klaar om het buiten te doen. 23.00hr is een geschikter moment om de poolster te zoeken dan om 14.00hr in de namiddag ! Probeer een vast plekje in je tuin te claimen, waar je de telescoop de volgende keer weer exact zo neer kunt zetten. (markeer het gazon of het terras…). Dat scheelt een hoop werk de volgende keer.

(De nummering corresponeert met de afbeelding) 

1. Voordat we beginnen brengen we de kijker in balans met de plaats van de gewichten. Daartoe moet de R.A.-knop ‘los’ staan en de Declinatieknop vast gezet worden. Volg de instructies in je handleiding. Tip: plak een stukje gekleurde plakband ter indicatie van de plaats van de gewichten; da’s handig als je ooit alles ontmantelt omdat je op stap gaat.
2. Zijn kijker en gewicht in balans (wat zeker belangrijk is als je een telescoop hebt met motorische besturing, zodat alles licht loopt..), dan haal je de kijker er af. Je werkt dan gemakkelijker.
3. Haal de gewichten er af.
4. Plaats het statief zo dat de voorkant van de montering  (dus ook de voorpoot van het statief) richting Noorden staat. Op de montering staat overigens een ‘N’.  Gebruik desnoods een simpel kompas om het noorden te bepalen.
5. Zet het statief ‘waterpas’. Je vindt op de montering daarvoor een controle.
6. Haal de dop van de ‘Poolsterkijker’ die in de montering verborgen zit, en draai nu de buis, waaraan de gewichten zaten zover uit de montering, dat je het uiteinde van dat kijkertje ziet. De buis hoeft er niet helemaal uit.
7. Draai nu met de 2 T-bouten (Altitude Adjustment bolts) de montering zodanig dat deze onder een hoek van ca. 51^o (in Zeeland). En ja.. ik weet het.. Als je nu in dat kijkertje wilt kijken, is voor dikbuikigen een gymnastische kwelling het gevolg.......

Maar alles is nu klaar voor het uitlijnen op de Poolster !!

Het uitlijnen

Als we ons bukken of op de knieën gaan zitten, kunnen we nu door het kijkertje in de montering kijken. Dan zie je een klein schermpje voor je, waarop twee sterrenbeelden. Ursa Major (het pannetje) en Cassiopeia (de “W”) , en in het midden een cirkel met op de rand een klein cirkeltje. Waarom ? De Poolster staat in het ‘verlengde’ van de aardas ‘stil’, en het hele universum draait er rondom heen. Bijna precies in het verlengde…want er  zit een kleine afwijking in, en daarom wordt het ons doel om de Poolster eerst in het grote, en dan naar het kleine cirkeltje te loodsen, dat zodat die afwijking wordt gecorrigeerd..

DE DAADWERKELIJKE UITLIJNING

Omdat dus die sterrenbeelden om de aardas heen draaien, draaien we de montering mee, om het plaatje op het kijkerscherm in conjungatie met de werkelijke sterrenpositie aan de hemel te krijgen...!  Dat vergt oefening en kan alleen buiten als die sterrenbeelden aan het firmament staan. De eerste keren gaat dat niet zo vlot. Mijn leermeester doet de volledige (!) procedure binnen de 40 seconden. Staat de Poolster eindelijk in het midden (en daarbij kan het, afhankelijk van het seizoen gebeuren dat er wat kantelwerk nodig is met de montering ! ) dan dien je met al je drie ogen tegelijk te checken of de sterrenlijnen in het kijkertje evenwijdig lopen met de denkbeeldige verbindingslijnen aan de hemel. (zie tek.). Is dat het geval, maar zit de Poolster niet exact in het 'doel' dan kan een verfijning verkregen worden door bijstelling van de montering.

klik op de afbeelding voor vergroting

BIJSTELLING VAN DE MONTERING (zie plaatje onder)

klik op de afbeelding voor vergroting

Dat bijstellen kan door:

1. de verticale hoogte-instelling (klimmingshoek A die op 51^o staat aan te passen), door

2. in combinatie (!) de stelbouten B  voor en achter aan de montering te bedienen, en door C de horizontale (Azimuth)-knoppen aan te passen. Pas bij dat laatste op, dat de bevestigingsstang waarmee de montering vastzit niet geheel wordt losgedraaid !

En dan kunnen we van start om:

1. Aan de hand van de sterren(seizoens)kaart op zoek te gaan naar de namen van gevonden planeten of sterren, of

2. De GOTO te bedienen en te laten zoek..



INTRODUCTIE BLOG EN TIPS

.
TIPS
KLIK OP DE ONDERSTAANDE LINK, EN JE KOMT OP HET BETREFFENDE ONDERWERP

1. UITLIJNEN VAN DE POOLSTER

2. ZELF EEN ZONNEFILTER MAKEN
3.  PLANISFEER (deel 1)
4.   PLANISFEER (deel 2)
5.    SPIEGELSCOLLIMEREN
6.    VASTE OPSTELLING BUITEN TELESCOOP

In januari 2011 begonnen. En we starten met ervaringen en tips. Zonder pretentie. Want ik blunder nog steeds, en stoot mijn neus dagelijks. De eerste grote ontdekkingen zijn achter de rug, Maar die lagen op andere gebieden dan ik verwachtte:

- de complexiteit van het inregelen van statief en montering
- technische kennis van de aardbolpositie
- basiskennis heelal
- creatief  grijze cellen vermogen om op een beetje filosofische wijze de constructie van het heelal te begrijpen

Het eerste heldere ogenblik was dus niet het maanoppervlak of Jupiter en zijn 4 manen, die aangezien werden als vermoedelijk een 'satelliet' met 'grote zonnepanelen', maar het besef dat een beetje bescheidenheid en ontzag ten opzichte van alle materie op zijn plaats is.....